Help de ontwikkeling van de site en deelt het artikel met vrienden!
klis (Arctium lappa en Arctium minus ) wordt beschouwd als een algemeen tweejarig onkruid in een groot deel van Noord-Amerika, waar stikstofrijke bodems ervoor zorgen dat het gedijt en zich vrij ongebreideld verspreidt. Klis wordt niet erg gewaardeerd om zijn uiterlijk. Het groeit maar liefst 10 voet lang en heeft een ronduit onkruidachtig uiterlijk, met grote slappe bladeren. In het eerste jaar blijven de bladeren dicht bij de grond, waarna in het tweede jaar een hoge bloemstengel omhoog schiet om paarse bloemen en distelachtige zaadbramen te produceren.
Het is een veel voorkomende plant om te zien in onverzorgde weiden en langs bermen, en het zaait gemakkelijk uit zichzelf. De zaaddozen drogen op tot klittenbandachtige bramen die zich aan alles hechten, inclusief uw kleding en het haar van uw huisdier.
Maar klis heeft ook een verrassend aantal culinaire en kruidentoepassingen. De wortels, zoet maar scherp van smaak, worden vaak gebruikt in gekookte gerechten of als smaakstof in thee. In de Aziatische keuken is klis (Gobowortel) heel gewoon. De onrijpe stengels worden soms ook geconsumeerd - er wordt gezegd dat ze qua smaak op artisjok lijken. De jonge bladeren kunnen ook gebruikt worden in salades of in gekookte gerechten.
Klis staat ook bekend als medicinaal voedsel; wat betekent dat het het lichaam voedt en een diepe voedingswaarde biedt aan het lichaam, met name de lever, de urinewegen en de huid.
In warme klimaten kan klis in de herfst uit zaad worden geplant. In koudere klimaten wordt het normaal gesproken in het voorjaar geplant. Klis is een snelgroeiende plant die tegen het einde van de zomer zijn volledige hoogte bereikt. Het oogsten van de wortels kan ongeveer 90 dagen na ontkieming beginnen.
| Botanische naam | Arcrtium lappa |
| Gemeenschappelijke naam | Klis, grote klis, gewone klis, gobo |
| Planttype: | Biënnale |
| Grootte | 6-10 voet lang |
| Blootstelling aan de zon | Volle zon tot halfschaduw |
| Grondsoort | Zanderige, goed doorlatende grond |
| Bodem pH | 6,6-7,5 (neutraal) |
| Winterharde zones | 2-11 (USDA) |
| Inheems gebied | Eurazië |
| Toxiciteit | Niet gif.webptig |
Hoe klis te planten?
Klis kan als eetbaar kruid in bijna elke tuingrond worden gekweekt, waar het onder ideale omstandigheden behoorlijk hoog kan worden. Houd er rekening mee dat deze plant, eenmaal gevestigd, moeilijk uit te roeien kan zijn. Klis heeft diepe tapwortels die grote hoeveelheden voedingsstoffen uit de grond opnemen, dus het kan het beste worden geplant uit de buurt van andere diepgewortelde groenten, zoals aardappelen, uien, wortelen en bieten. Het is een betere metgezel voor asperges en peulvruchten.
Het zal goed groeien in halfschaduw, dus klis is een goede keuze voor delen van een landschap die de volle zon niet zien, zoals in de schaduw van een grote boom. Stratificatie van de zaden vóór het planten zal de kieming helpen, die anders grillig kan zijn. Als de planten eenmaal zijn gevestigd, is zaaien niet nodig - klis zal vrij gemakkelijk uit zichzelf zaaien. Voor de minste problemen, kweek klis in een gebied waar zelf zaaien geen probleem is. Dit zorgt voor eindeloze oogsten van zaden en wortels voor de komende jaren.
Klis Verzorging
Licht
Klis doet het even goed in de volle zon of halfschaduw, maar heeft een voorkeur voor wat schaduw.
Bodem
Deze plant doet het op bijna elke grond goed, maar als je de wortels wilt oogsten, kun je het beste zandleem gebruiken. De wortels kunnen wel 3 voet in de grond steken en oogsten kan erg moeilijk zijn als de grond dicht en opeengepakt is.
Water
Klis heeft bijna nooit extra water nodig als er in uw regio regelmatig regen valt. Een totaal van 1 inch om de twee weken is perfect voldoende.
Temperatuur en vochtigheid
Deze plant doet het goed in alle temperatuur- en vochtigheidsomstandigheden in heel Noord-Amerika.
Kunstmest
Dit is geen plant die je moet voeren, omdat hij bijna te krachtig wordt in bodems met een hoog stikstofgehalte.
Klissoorten
Er zijn twee vormen van eetbare klis die algemeen worden gekweekt. In aanvulling op Arctium lappa, soms bekend als grotere klis, gewone klis (actiumminimum) is een veel voorkomende plant in Noord-Amerika. Het kan moeilijk zijn om het verschil tussen deze planten te zien, maar gewone klis is iets kleiner, de bloemen hebben geen stengels en de hoofdstelen zijn hol in plaats van vast. Beide planten hebben vergelijkbare toepassingen.
Klis oogsten
Jonge bladeren, stengels en wortels van klis hebben allemaal culinaire en medicinale toepassingen, maar de beste oogst vindt vroeg in het seizoen plaats, voordat de plant te groot is geworden. Jonge bladeren kunnen vanaf het midden van de zomer van de plant worden geknipt voor gebruik in salades of koken, net zoals spinazie wordt gebruikt.
Als je de wortels wilt gebruiken, wacht dan tot het einde van het eerste jaar van de plant (of vroeg in het tweede jaar) om de plant op te graven en de wortels te verwijderen. Dit kan het beste worden gedaan nadat er vocht op de grond is aangebracht, omdat klis een zeer diepe, grote penwortel heeft. Deze penwortel dient uitgegraven te worden met een spade of tuinvork. Probeer niet aan de wortel te trekken, omdat deze meestal halverwege de wortel afbreekt en u een stomp overhoudt. De wortels kunnen in veel recepten worden gebruikt - gekookt, geroosterd of gefrituurd. Was de wortels zeer goed om al het losse vuil of zand te verwijderen voor het drogen. De wortels moeten ook worden gehakt of gesneden voordat ze worden gedroogd, omdat ze na het drogen keihard worden.
De zaden worden over het algemeen aan het einde van het tweede jaar geoogst, op het punt waar de zaaddozen bramen vormen met klittenbandachtige haken. Zaden moeten van hun stekelige buitenste laag worden verwijderd en vervolgens worden gedroogd voordat ze worden opgeslagen. Bekijk ze goed op verborgen insecten. De zaden worden vaak gebruikt in volksremedies als pijnstiller voor aandoeningen zoals kiespijn en artritis.
Herbalisten hebben een breed scala aan toepassingen voor klis, hoewel medicinaal gebruik onder toezicht moet worden gehouden. Burdock kan worden gebruikt bij huidproblemen, zowel van binnenuit als direct op het huidoppervlak. Verse klisbladeren (eerste of tweede jaar) kunnen licht worden gestoomd en vervolgens als een kompres worden aangebracht om infectie te verwijderen en genezing te versnellen. Kliszaadtinctuur mag niet door de huiskruidkundige worden gebruikt vanwege de sterke werkzaamheid. Tincturen zijn niet veilig om in te nemen tijdens de zwangerschap of voor mensen met bepaalde medische problemen, dus raadpleeg een arts voor gebruik.
Klis vermeerderen
Als er eenmaal een stukje klis is gevestigd, is het enigszins zeldzaam om het opzettelijk te vermeerderen, omdat de plant zo gemakkelijk zichzelf zaait. Als je planten wilt delen of extra klis wilt maken, verzamel dan de zaden van de bramen, die aan het einde van het tweede jaar van de plant rijpen. De zaden kunnen direct worden geplant of worden bewaard tot het volgende voorjaar.
Klis uit zaad laten groeien
Plant kliszaden ongeveer 1/2 inch diep en minstens 8 inch uit elkaar. Houd de grond vochtig tot ontkieming, die niet meer dan zeven dagen duurt. Zodra de zaden ontkiemen, is er bijna geen verzorging nodig. De wortels zijn in ongeveer 90 dagen klaar voor de oogst, hoewel jonge bladeren veel eerder kunnen worden geplukt.
Veel voorkomende plagen en ziekten
Wanneer een plant een reputatie heeft als onkruid, is deze meestal redelijk immuun voor ziekten en plagen. Burdock is geen uitzondering. Veelvoorkomende plagen zoals slakken, bladluizen en mijten kunnen klis aantasten, maar ze doden de plant zelden. Enigszins uniek voor klis is de voorliefde die vierlijnige insecten ervoor hebben. Dit ongedierte kan bladeren ernstig beschadigen en vervolgens overwinteren om de volgende lente hun aanval te hervatten. Neemolie is de beste behandeling voor vierlijnige insecten.
